ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺒﺤﺚ ﺳﻮم ﻣﻘﺮرات ﻣﻠﯽ اﯾﺮان، آﺗﺮﯾﻮم ﯾﮏ ﮔﺸﻮدﮔﯽ ﻗﺎﺋﻢ و ﺑﺎز ﮐﻪ دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ را ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﺳﺎزد و اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎﻻﯾﯽ آن ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ.اﯾﻦ ﮔﺸﻮدﮔﯽ ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از ﭘﻠﮑﺎن دورﺑﺴﺘﻪ، آﺳﺎﻧﺴﻮرﻫﺎ، ﭼﺎه آﺳﺎﻧﺴﻮرﻫﺎ، ﺑﺎﻻﺑﺮﻫﺎ، ﺗﺎﺳﯿﺴﺎت ﺑﺮﻗﯽ، ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﺗﺠﻬﯿﺰات اﺳﺖ.
ﮐﻨﺘﺮل دود در ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺑﺰرگ از ﺟﻤﻠﻪ آﺗﺮﯾﻮم ﻫﺎ از اﻫﻤﯿﺖ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺮ ﻗﺮار اﺳﺖ. ﻫﺪف ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻨﺘﺮل دود آﺗﺮوﯾﻢ، ﺣﺬف اﻣﮑﺎن اﻧﺘﻘﺎل دود ﺑﯿﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻃﺮﯾﻖ آﺗﺮوﯾﻢ و اﯾﺠﺎد ﺧﻄﺮ ﺑﺮای ﺳﺎﯾﺮ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺗﺶ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺳﺮاﯾﺖ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ. در ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﺘﺮل دود آﺗﺮﯾﻮم ﻫﺎ ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻘﺮرات ﻣﻠﯽ و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ NFPA92 در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد.
ارتفاع لایه دود باید حداقل ۲۰ درصد ارتفاع از سقف تا کف و حداکثر ۱.۸۳ متر بالاتر از آخرین تراز دسترسی باشد.
دود به عنوان عامل اصلی بروز تلفات در حوادث حریق در ساختمانها شناخته میشود. کنترل دود در فضاهای بزرگ و حجیم نسبت به سایر سامانههای کنترل دود از پیشینه طولانیتری برخوردار است. هدف سامانه کنترل دود آتریوم حذف امکان انتقال دود بین طبقات مختلف از طریق آتریوم و ایجاد مخاطرات برای سایر طبقات که مورد حریق واقع نشدهاند، است.
در این سامانه به منظور جلوگیری از رسیدن لایه دود ناشی از حریق طراحیشده به ارتفاع مشخص و قرارگرفتن افراد در معرض دود از قسمت فوقانی آتریوم دود به صورت مکانیکی تخلیه میگردد.
در کنار تخلیه دود از قسمت فوقانی آتریوم هوای جبرانی موردنیاز سامانه کنترل دود نیز از قسمت پایینی آتریوم با استفاده از بازشوها و یا فنها به صورت طبیعی یا اجباری تأمین میگردد.
با توجه به محدودیتهای استفاده از روابط جبری و همچنین فضای بزرگ آتریوم ها توصیه اکید میشود که طراحی نهایی با استفاده از شبیهسازیهای دینامیک سیالات محاسباتی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد و اصلاحات لازم اعمال شود.
با این حال انتظار نمیرود که نتایج شبیهسازیهای دینامیک سیالات محاسباتی تفاوت خیلی فاحشی با نتایج استفاده از روابط جبری داشته باشد.
سناریوهای آتش طرح آتریوم
آﺗﺶﺳﻮزی در داﺧﻞ آﺗﺮﯾﻮم (ستون دود متقارن)
آﺗﺶ ﺳﻮزی در ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎور
آﺗﺶ ﺳﻮزی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ
ﮐﻨﺘﺮل دود آﺗﺮﯾﻮم ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از رﺳﯿﺪن ﻻﯾﻪ دود ﻧﺎﺷﯽ از ﺣﺮﯾﻖ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﻣﺸﺨﺺ و ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ اﻓﺮاد در ﻣﻌﺮض دود از ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ آﺗﺮﯾﻮم دود ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﯽ ﮔﺮدد.در ﮐﻨﺎر ﺗﺨﻠﯿﻪ دود از ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ آﺗﺮﯾﻮم ﻫﻮای ﺟﺒﺮاﻧﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﮐﻨﺘﺮل دود ﻧﯿﺰ از ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ آﺗﺮﯾﻮم ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎزﺷﻮﻫﺎ و ﯾﺎ ﻓﻦ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺒﯿﻌﯽ ﯾﺎ اﺟﺒﺎری ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد.ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻫﺎی اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ﺟﺒﺮی و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﻀﺎی ﺑﺰرگ آﺗﺮﯾﻮم ﻫﺎ ﮔﺮوه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺴﺘﺎﻧﭽﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزی ﻫﺎی دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﺳﯿﺎﻻت ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد و اﺻﻼﺣﺎت ﻻزم اﻋﻤﺎل ﺷﻮد.
ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻤﯽ رود ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزی ﻫﺎی دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﺳﯿﺎﻻت ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺗﻔﺎوت ﺧﯿﻠﯽ ﻓﺎﺣﺸﯽ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ﺟﺒﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
مهمترین روشهای تخلیه دود آتریوم
برای طراحی سیستم تخلیه دود آتریوم از سه روش استفاده میکند. این روشها عبارتاند از:
۱. سیستم تخلیه دود به روش مکانیکی
پرکابردترین روش تخلیه دود آتریوم، روش مکانیکی است، زیرا در این روش فنهای قوی وجود دارند که در زمان آتشسوزی و تشکیل دود آن را با قدرت به سمت خود کشیده و به بیرون هدایت میکند. مهندسین در روش مکانیکی ارتفاع فضا و زمان خروج افراد را محاسبه میکنند و با توجه به نتیجه بدست آمده، تعداد فنها را مشخص مینمایند.
۲. سیستم تخلیه دود به روش طبیعی
سیستم تخلیه دود آتریوم به روش طبیعی، به این صورت است که روی سقف بخشهایی وجود دارد که متحرک هستند تا باز و بسته شوند. زمانی که در محل آتشسوزی اتفاق میافتد، سیستم اعلام حریق به این دریچهها دستوری ارسال میکند تا آنها شروع به باز شدن کنند. با این کار دود به سمت دریچه رفته و به بیرون هدایت میشود. به علت وجود باد، سرعت تخلیهی دود در روش طبیعی زیاد است.
۳. سیستم تخلیه دود به روش تجمع دود
در این روش از تخلیه دود آتریوم، از هیچ سیستمی استفاده نمیشود. یعنی در زمان آتشسوزی دود به سمت سقف رفته و لایه لایه زیر سقف قرار میگیرد. سپس به آرامی این لایهها به پایین حرکت کرده و از خروجی ساختمان تخلیه میشود. مهندسان برای استفاده از روش تجمع دود تخمین میزنند که چه مدت زمانی طول میکشد تا افراد آتریوم را ترک کنند. شایان ذکر است که از این روش به ندرت استفاده میشود.
اغلب افراد تصور میکنند که بهترین و پرکاربردترین روش تخلیه دود آتریوم، روش طبیعی است. این تصور اشتباه است، زیرا در زمان آتشسوزی وجود باد و هوای طبیعی ممکن است باعث بیشتر و طبقات بیشتری را درگیر آتش کند. به همین علت در اغلب مکانها از روش مکانیکی استفاده میشود. با اینکه این روش سختیهای خاص خود را دارد، اما میتوان گفت که روشی مطمئن و سریع برای تخلیه دود آتریوم است. گفتنی است که از روش تجمع دود بیشتر در مکانهایی استفاده میشود که تعداد طبقات کم بوده و افراد زیادی در آن محل وجود ندارند.