فرقی نمی‌کند؛ محیط کار یا سکونت باشد، آتش هر لحظه در کمین است تا در اثر یک بی‌احتیاطی جان و مال افراد را به کام خود بکشد. شعله‌هایی را تصور کنید که لحظه‌به‌لحظه حریص‌تر می‌شوند و مساحت بیشتری از ساختمان را در برمی‌گیرند. شعله‌های سرکش، دمای ساختمان را تا حد ذوب شدن اسکلت ساختمان بالا می‌برند و ذوب اسکلت ساختمان یعنی تیر خلاص و فروپاشی ساختمان. اما آیا راهی برای کنترل دمای سازه‌های ساختمان در شرایط آتش‌سوزی وجود ندارد؟
پوشش ضد حریق یا همان عایق ضد حریق ساخته انسان برای حفاظت از سازه ساختمان در هنگام آتش‌سوزی است. با استفاده از این پوشش، سازه‌ها مدت‌زمان بیشتری پابرجا می‌مانند تا زمان کافی برای مهار آتش خریداری شود. پوشش های ضد حریق انواع مختلفی دارند که برای کاربردهای مختلفی مورداستفاده قرار می‌گیرند. اگر علاقه‌مند هستید؛ با پوشش ضد حریق بیشتر آشنا شوید؛ تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
پوشش ضد حریق چیست؟
در هنگام آتش‌سوزی بیشترین نگرانی‌ها از ریزش اسکلت ساختمان در اثر ذوب شدن اسکلت فلزی ساختمان است. پوشش ضد حریق یا عایق ضد حریق ماده‌ای است که برای مقابله با این مشکل طراحی‌شده است. این پوشش یک لایه محافظ بر روی سازه ساختمان ایجاد می‌کند و هنگام آتش‌سوزی، زمان ریزش ساختمان را افزایش می‌دهد تا فرصت کافی برای نجات افراد و مهار آتش فراهم گردد.
اهمیت استفاده از پوشش ضد حریق
استفاده از عایق ضد حریق بنا به دلایلی که در ادامه آورده‌ایم مهم است:
• عایق ضد حریق با افزایش مقاومت سازه در برابر آتش، فرصت خروج افراد از ساختمان را افزایش می‌دهد.
• این پوشش مانع از ریزش زودهنگام سازه ساختمان می‌شود و بدین‌صورت از خسارت گسترده به تجهیزات ساختمان جلوگیری می‌کند.
• پوشش ضد حریق با جلوگیری از آسیب رسیدن به اسکلت ساختمان باعث حفظ عملکرد آن می‌شود.
• بر اساس قوانین و مقررات ملی ساختمان، استفاده از پوشش یا همان عایق ضد حریق در بسیاری از ساختمان‌ها ضروری است. همچنین استفاده از آتشبندی باعث جلوگیری از نفوذ دود و حریق به دیگر نواحی ساختمان می‌شود.
انواع پوشش ضد حریق
پوشش های ضد حریق در صنعت ساختمان‌سازی بر اساس ترکیبات و عملکردشان به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:
۱. پوشش ضد حریق بر پایه مواد معدنی
پوشش‌های پاششی (Spray Mortars)
این پوشش‌ها از مواد معدنی نسوز مانند گچ، سیمان، ورمیکولیت و پرلیت ساخته می‌شوند و نحوه‌ی اجرای آنها بر روی سازه به‌صورت پاششی است. این پوشش‌ها ضخامت مشخصی ندارند و با توجه به الزامات مقاومت در برابر آتش، تعیین می‌شود.
بوردهای ضد حریق (Fireproof Boards)
این پوشش‌ها با رزین‌های مخصوص از الیاف نسوز معدنی مانند پشم سنگ و کلسیم سیلیکات ساخته می‌شوند و نحوه عرضه‌ی آنها به‌صورت پیش‌ساخته است. عمده استفاده این بوردها در کانال‌های تأسیساتی، سقف‌ها و دیوارها است.
۲. پوشش ضد حریق بر پایه رنگ
رنگ‌های منبسط شونده (Intumescent Paints)
انبساط رنگ ضد حریق در هنگام آتش‌سوزی باعث ایجاد یک لایه عایق حرارتی روی سازه می‌شود. این پوشش‌ها نسبت به پوشش‌های معدنی ضخامت کمتری دارند و بیشتر برای حفاظت از سطوح کوچک‌تر و سازه‌های سبک مورداستفاده قرار می‌گیرند. اتاق رنگ برای رنگ‌آمیزی محصولات مختلف مانند خودرو و…کاربرد دارد و تهویه اتاق رنگ به دلیل استفاده از رنگ‌ها و حلال‌‌های شیمیایی ضروری است.
رنگ‌های آب‌پایه (Water Based Paints)
ترکیبات این رنگ‌ها به‌گونه‌ای است که در هنگام آتش‌سوزی باعث تبخیر آب شده و بدین ترتیب سازه را خنک می‌کنند. از این پوشش‌ها معمولاً در سطوح داخلی ساختمان‌ها به‌منظور کاربردهای تزئینی استفاده می‌شود.
۳. پوشش های ضد حریق ترکیبی
گاهی دو یا چند نوع پوشش یا عایق ضد حریق با هم ترکیب می‌شوند تا خواص مطلوب به دست آید. مثلاً ممکن است پوشش پاششی به‌عنوان لایه اصلی و یک رنگ منبسط شونده بر روی آن استفاده شود.
مزایای استفاده از پوشش حریق
پوشش های ضد حریق علاوه بر افزایش مقاومت حرارتی ساختمان، مزایای زیر را دارند:
کاهش هزینه‌های ناشی از آتش‌سوزی
همان‌طور که پیش‌تر ذکر کردیم؛ پوشش ضد حریق با افزایش مقاومت حرارتی سازه باعث کاهش خسارت‌های ناشی از آتش‌سوزی می‌شود که حاصل آن کاهش هزینه‌های تعمیرات و بازسازی است.
عدم تولید گازهای سمی و خطرناک در برابر آتش
در هنگام آتش‌سوزی پوشش ضد حریق یا همان عایق ضد حریق باعث تولید گازهای سمی و خطرناک نمی‌شود.
ایجاد محیطی ایمن برای ساکنان ساختمان
هرچقدر ضریب ایمنی در برابر آتش بیشتر شود؛ آرامش خاطر و امنیت بیشتری برای افراد حاضر در ساختمان فراهم می‌شود.
حفظ زیبایی ظاهری سازه‌ها
استفاده از پوشش ضد حریق بر روی زیبایی ظاهری ساختمان تأثیر منفی ندارد.
طول عمر بالا
طول عمر پوشش های ضد حریق معمولاً زیاد است که باعث کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری می‌شود.
قدرت چسبندگی بالا
پوشش های ضد حریق قدرت چسبندگی بالایی دارند.
قابل‌اجرا بر روی انواع سازه‌های مختلف
پوشش ضد حریق بر روی انواع سازه‌های جدید و قدیمی قابل‌اجرا هستند.
سرعت بالا و اجرای آسان
پوشش ضد حریق دارای قابلیت اجرای آسان با سرعت زیاد است.
چه مواردی به پوشش ضد حریق نیاز دارند؟
بعد از آشنایی با پوشش های ضد حریق بهتر است؛ با موارد استفاده آن آشنا شویم. در ابتدا باید ذکر کنیم که در ساختمان‌های مسکونی کوچک (یک و دوطبقه) نیازی به استفاده از پوشش یاعایق ضد حریق نیست مگر اینکه ساختمان در وسعت زیادی بنا شود و یا کاربری ساختمان به‌گونه‌ای باشد که احتمال حریق در آن زیاد باشد. به‌طورکلی از پوشش ضد حریق در ساختمان‌های تجاری و پاساژ‌ها، ساختمان‌های مسکونی با تعداد واحدهای قابل‌توجه، سازه‌های دریایی مانند سکوهای نفتی و کشتی‌ها، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها، سقف و دیوار تونل‌ها، معادن زیرزمینی، واحدهای تولیدی و کارخانه‌ها، انبارهای بزرگ نگهداری اجناس و سوله‌های صنعتی استفاده می‌شود.
انتخاب پوشش ضد حریق مناسب
نکته‌ی حائز اهمیت در انتخاب پوشش ضد حریق آن است که قبل از خرید با مهندسین عمران و متخصصان آتش‌نشانی مشورت نمایید. همچنین، برای خرید پوشش ضد حریق مناسب، باید نوع سازه، کاربری ساختمان، شرایط محیطی و الزامات قانونی را در نظر بگیرید. در طی این سال‌ها حریق بیمارستان گاندی به علت حساس بودن محیط آن بسیار موردتوجه قرار گرفت. بر طبق اذعان کارشناسان بی‌توجهی مسئولان بیمارستان گاندی نسبت به هشدارهای سازمان آتش‌نشانی و نادیده گرفتن رعایت الزامات ایمنی منجر به این حادثه ناگوار شد.
کلام آخر
در این مقاله پوشش ضد حریق یا همان عایق ضد حریق را بررسی کردیم. پوشش ضد حریق به‌منظور افزایش مقاومت حرارتی بر روی سازه‌های اسکلت ساختمان قرار می‌گیرد. با این کار زمان ریزش اجزای ساختمان افزایش می‌یابد تا فرصت کافی برای مهار آتش و نجات افراد در اختیار آتش‌نشانان قرار بگیرد. پوشش ضد حریق در انواع مختلفی تولید می‌شود که با توجه به شرایط ساختمان باید اقدام به تهیه پوشش مناسب کرد.
